جیبوجت

تاریخچه ساخت حرم امام رضا

بنا شدن و به خصوص گسترده شدن حرم امام رضا (ع)، با گذشت تاریخ و به صورت کاملا تدریجی بوده است. در ساخت فضا های فعلی حرم، مردان و زنان گوناگونی در هر برهه ای از تاریخ کشورمان ایران، نقش بسزایی را ایفا کرده اند. هر کدام از کاشی ها و سنگ هایی که روی دیوارهای حرم نصب شده، گواه بر عشق پاک و ارادت این مردمان به حضرت رضا (علیه السلام) دارد. تاریخی که در کتیبه های حرم وجود دارد، نشان دهنده گذر از دوره سامانیان تا قاجاریه است. پس از شهادت امام رضا (ع) در 203 هجری قمری پیکر پاک ایشان کنار قبر هارون‌ عباسی که به بقعه هارونی شهرت داشت، به خاک سپرده شد.

سامانیان، اولین آبادگران حرم امام رضا

به گفته راویان تاریخ، بوبکر شهمرد، که از خدمت گذاران نوح بن منصور سامانی بود، محل شهادت و دفن علی بن موسی الرضا (علیه السلام)، را آباد کرد. به گفته ابن بابویه، محمدبن عبدالرزاق طوسی و امیر محمدیه، از حاکمان دوره سامانی، در زمان حکمرانی شان به مرقد مطهر امام (علیه السلام) نهایت ارادت و توجه را داشتند و در حرم تزئیناتی را به وجود آوردند. در ابتدای چهارمین قرن هجری قمری طبق فرمان عضدالدوله دیلمی، مرقد امام رضا (علیه السلام) براساس سبکی که در همان دوره رواج داشت تعمیر و تزئین شد.

غزنویان، ساخت مسجد بالاسر

سلطان محمود غزنوی، عمارت مشهد توس را که مرقد امام رضا (علیه السلام) و رشید در آن زمان بوده است، بعد از آن که پدر او سبکتکین غزنوی در قبه آن را تخریب کرد، دوباره ساخت و بنای زیبایی را برای آن به وجود آورد. همچنین ابوالحسن عراقی معروف به دبیر، در ابتدای قرن پنجم علاوه بر بازسازی بقعه رضوی، اقدام به ساختن مسجد بالاسر در کنار حرم مطهر کرد. مسجد بالاسر یادگاری از زمان غزنویان می باشد.

سلجوقیان، ساخت اولین گنبد روی بقعه متبرکه

گنبد روی بقعه در دوره سلجوقی ساخته شد که اولین گنبد حرم نیز محسوب می شود و نماد شاخص شهر مشهد می باشد. ارتفاع گنبد از کف تا بالای آن 20/31 متر می باشد. کتیبه بزرگی به خط علی رضا عباسی به شکل یک نوار دور گنبد نوشته شده است. در دوره صفوی ابتدا شاه طهماسب (930 تا 984ق) گنبد را پوشیده به طلا کرد و شاه عباس اول (996 تا 1038ق) بعد از آن ساقه ی گنبد را با خشت های طلا پوشاند.

خوارزمشاهیان، کاشی کاری های سنجری

کاشی‌کاری حرم در دوره خوارزمشاهیان رواج شد اهمیت بیشتری پیدا کرد. در اوایل هفتمین قرن هجری قمری مجددا ازاره حرم با کاشی های سنجری تزئین شد. در حال حاضر این کاشی ها با تاریخ اثنی عشر و ست مائه (612) در حرم مطهر وجود دارد. همچنین در آن دوره در ضلع شمالی رواق دارالحفاظ، کتیبه ای از کاشی چینی مانند که روی آن با خط ثلث برجسته، نام و نسب امام رضا (ع) تا حضرت امیرالمؤمنین (علیه السلام) نوشته شده ‌است.

تیموریان، ساخت مسجد گوهرشاد و مدرسه دو در

از بنا های مهم دوره تیموریان، مسجد باشکوه گوهرشاد در جنوب حرم و دو رواق تاریخی دارالحفاظ و دارالسیاده می باشند. مدرسه پریزاد، مدرسه دودر و مدرسه سابق بالاسر که به ضلع غربی دارالسیاده متصل بوده است و در حال حاضر قسمتی از رواق دارالولایه می باشد، نیز متعلق به دوره تیموریان می باشند. تمامی بناها مربوط به زمان حکومت همسر گوهرشاد خاتون یعنی شاهرخ تیموری است. ضلع جنوبی صحن انقلاب که به همت امیر علیشیر نوایی، وزیر سلطان حسین بایقرا، آخرین امیر تیموری، بین سال‌‌های 875- 885 هـ.ق بنا شده است هم مربوط به این زمان می باشد.

قاجاریه، ساخت ضریح فولادی

شابد ضریح فولادی مربوط به زمان قاجاریه است و در دوره حکمرانی فتحعلی شاه قاجار در سال 1238 ه. ق روی ضریح نگین نشان در حرم امام رضا قرار گرفت. این ضریح با طوق و گوی طلای جواهر نشان تزئین شده، نصب شد ولی بعد از گذشت زمان و پوسیده شدن پایه ها، در سال 1338 هجری شمسی به موزه حرم منتقل شد و ضریح چهارم روی ضریح نگین نشان (ضریح دوم) نصب شد.

نقاره خانه

نقاره‌خانه یکی از بنا های مهم و تاریخی حرم امام رضا(ع) می باشد و الان روی ایوان شرقی صحن انقلاب وجود دارد. بر اساس شواهد تاریخی موجود، نقاره زنی در حرم از زمان غزنویان رایج شده است و در قرن ها و دوره های بعد از آن نیز ادامه داشته است. طبق رسوم آن دوره در طول سال به جز ماه های محرم و صفر، در طول روز، دو مرتبه و دقایقی پیش از طلوع و غروب آفتاب و ولایت ائمه (ع) به غیر از شهادت ها، اقدام به نواختن نقاره می‌شود. همچنین در زمان حوادث خاص که باعث شادی و جشن مردم می شود، این کار توسط نقاره نوازان انجام می شود. نقاره نوازان زمانی که در حرم امام هشتم بیمارى شفا پیدا کند، برای اعلام این واقعه و شادمانى، اقدام به نواختن نقاره می کنند. نقاره زن ها هفت نفر می باشند که سه نفر بر طبل ها کوبیده و چهار نفر نیز وظیفه دمیدن در شیپور ها را دارند.

در زمان سفر به مشهد مقدس حتما برای بازدید از موزه حرم مطهر امام رضا (ع) برنامه ریزی کنید تا از نزدیک با تاریخ این مکان متبرکه آشنا شده و آن را لمس کنید. برای سفر به مشهد کافیست به سایت جیبوجت مراجعه و با دیدن بهترین قیمت بلیط ارزان هواپیما مشهد ، آن را خرید و یا رزرو کنید و سفری راحت و ایمن را تجربه نمائید.